Strasburger Henryk Leon (1887–1951), ekonomista, prawnik, dyplomata, minister przemysłu i handlu, minister skarbu. Ur. 28 V w Niemcach (pow. będziński), był wnukiem Edwarda Bogumiła (zob.) i Jakuba Józefa Simmlera (zob.), synem Juliana Teofila (zob.) i Julii Marii z Simmlerów, bratankiem Edwarda Adolfa (zob.), Józefa (zob.) i Karola Ludwika (zob.) oraz bratem stryjecznym Edwarda Karola (zob.).

 

Naukę rozpoczął S. w VI Gimnazjum Męskim w Warszawie. W r. 1905 był jednym z organizatorów strajku szkolnego; prawdopodobnie został wtedy relegowany ze szkoły; maturę zdał w r. 1907 w gimnazjum w Berlinie. Studiował prawo na uniw. w Heidelbergu, gdzie w r. 1911 uzyskał stopień doktora. Następnie studiował ekonomię na uniw. w Charkowie (do r. 1913). Po powrocie do Warszawy był kierownikiem biura Tow. Budowy Maszyn i Urządzeń Sanitarnych «Drzewiecki i Jeziorański». W r. 1914 został referentem wydz. ekonomiczno-prawnego w kierowanym przez Andrzeja Wierzbickiego Biurze Pracy Społecznej Tow. Przemysłowców Guberni Król. Pol.; rejestrował w nim zniszczenia wojenne w przemyśle. W r. 1916 został zastępcą Wierzbickiego. W tym okresie brał udział w pracach Komitetu Obywatelskiego m. stoł. Warszawy. Publikował artykuły, m.in. Środki prawne ograniczenia przymusowej sprzedaży nieruchomości w czasie wojennym („Likwidacja skutków wojny w dziedzinie stosunków prawnych i ekonomicznych w Polsce”, W. 1917 I) oraz Świadczenia przymusowe („Themis Polska”, S. II, T. 7: 1917 poszyt 1, 2). W październiku 1918 został podsekretarzem stanu w kierowanym przez Wierzbickiego Min. Przemysłu i Handlu rządu Rady Regencyjnej (RR) Józefa Świeżyńskiego, a po jego dymisji kierował nim (4–14 XI t.r.) w rządzie RR Władysława Wróblewskiego. Po odzyskaniu niepodległości był ponownie podsekretarzem stanu w Min. Przemysłu i Handlu w Tymczasowym Rządzie Republiki Polskiej Jędrzeja Moraczewskiego, a następnie w rządzie RP Ignacego Paderewskiego (do 4 XII 1919). W kwietniu i maju 1920 przewodniczył komisji międzyresortowej, przygotowującej konwencję gospodarczo-handlową z Ukraińską Republiką Ludową; w związku z upadkiem tego państwa do zawarcia jej jednak nie doszło. Dn. 17 XI t.r. został włączony w skład delegacji polskiej na rokowania pokojowe z Rosją Sowiecką w Rydze i 18 III 1921 był jednym z sygnatariuszy podpisanego tam traktatu pokojowego. W kwietniu t.r. wszedł do międzyresortowej komisji mającej nadzorować wykonanie traktatu. Od 6 X 1921 do r. 1925 był członkiem Komitetu Politycznego Rady Ministrów. Kierował Min. Przemysłu i Handlu: w pierwszym rządzie Antoniego Ponikowskiego (19 IX 1921 – 5 III 1922), w rządzie Juliana Nowaka (31 VII – 14 XII 1922) i w rządzie Władysława Sikorskiego (od 16 XII 1922). W warunkach zniszczeń wojennych i przy niestabilnym budżecie państwa dążył na tym stanowisku do zaangażowania kapitału prywatnego w odbudowę gospodarki polskiej oraz starał się o stworzenie warunków sprzyjających wzrostowi gospodarczemu. Dochody budżetowe, uzyskiwane w wyniku zwiększonej emisji pieniędzy, kierował na pomoc dla kapitału prywatnego. Zlikwidował administracyjne ograniczenia zbytu i zaopatrzenia oraz system regulowania cen. Dla ochrony produkcji krajowej przeforsował wprowadzenie wysokich opłat celnych, co wraz z umiarkowaną inflacją i zawarciem korzystnych dla Polski traktatów handlowych, m.in. z Austrią, Finlandią, Francją i Włochami, sprzyjało osiąganiu przez polskich eksporterów tzw. inflacyjnej premii eksportowej, a także powodowało wzrost produkcji i zatrudnienia. Przewodniczył polskiej delegacji na konferencji międzynarodowej w Hadze (15 VI – 20 VII 1922). Gdy na przełomie l. 1922/3 inflacja przerodziła się w hiperinflację, S. uznał to za porażkę swej polityki gospodarczej i 13 I 1923 podał się do dymisji.

 

Dn. 19 II 1923 przeszedł S. do służby w dyplomacji, obejmując stanowisko podsekretarza stanu w MSZ. Był zwolennikiem współpracy gospodarczej z ZSRR. Bezskutecznie zabiegał o realizację przez stronę sowiecką postanowień traktatu ryskiego w zakresie repatriacji ludności polskiej oraz wypłacenia Polsce odszkodowania 30 mln rb. w złocie z tytułu udziału ziem polskich w życiu gospodarczym dawnego Cesarstwa Rosji. W lipcu 1923 zastępując ministra spraw zagranicznych Mariana Seydę uczestniczył w Rydze w konferencji ministrów spraw zagranicznych Łotwy, Polski, Estonii i Finlandii. W styczniu 1924 rozważano jego kandydaturę na ambasadora RP w Moskwie, ale ostatecznie 4 II t.r. otrzymał nominację na komisarza generalnego RP w Wolnym M. Gdańsku. Na stanowisku tym dążył do ustabilizowania stosunków z Senatem Gdańska, a realizując swoje hasło «więcej gospodarki, mniej polityki», szukał oparcia w zainteresowanych współpracą z Polską gdańskich sferach gospodarczych i kierował do nich zamówienia od tamtejszej stoczni. Działalność ta nie przyniosła jednak pożądanych efektów. Z inicjatywy S-a otwarto 14 XII Dom Polski w Gdańsku przy ul. Wałowej. Gdy z 5 na 6 I 1925 zamalowano tamże godła na polskich skrzynkach pocztowych barwami byłego Cesarstwa Niemieckiego, rząd polski zamierzał zastosować bojkot gospodarczy Wolnego Miasta, jednak pod naciskiem S-a wycofał się z tego projektu. S. przygotował wystąpienie rządu RP do Stałego Tryb. Sprawiedliwości Międzynarodowej w Hadze, który 16 V t.r. uznał publiczny charakter Poczty Polskiej w Wolnym M. Gdańsku. Wraz z żoną patronował założonemu w r. 1927 Kołu Przyjaciół Harcerstwa Polskiego w Gdańsku. T.r. starał się bezskutecznie zlikwidować rozłam w reprezentującej tamtejszą polonię «Gminie Polskiej». Opublikował artykuł Problem gdański („Przem. i Handel”, W. 1928). Dzięki jego interwencji w maju 1929 gdański Senat wydał zakaz odbycia w tym mieście zjazdu niemieckiej organizacji paramilitarnej «Stahlhelm». S. zabiegał skutecznie o kredyty rządu RP na rozwój polskiego życia kulturalno-oświatowego w Gdańsku oraz o finansowanie stypendiów dla polskich studentów na Politechn. Gdań. Od poł. r. 1929 nie potrafił jednak załagodzić konfliktów polsko-niemieckich i był atakowany za nieskuteczność obrony polskości w Wolnym Mieście, m.in. przez jednego z przywódców Polonii gdańskiej, Zygmunta Moczyńskiego. W r. 1930 opublikował wraz z Alfredem Siebeneichenem książkę Spór o Gdynię (Tor.) oraz samodzielnie broszurę Le basi economiche dell’independenza politica degli stati (Modena). Od początku r. 1931 przeciwstawiał się polityce ustępstw polskiego rządu wobec Niemiec. Dn. 13 IV t.r. złożył ministrowi spraw zagranicznych Augustowi Zaleskiemu prośbę o dymisję, argumentując ją brakiem dostatecznych środków dla ochrony ludności polskiej w Gdańsku. Rząd uznał jego motywy za słuszne i udzielił mu urlopu, jednak dymisji nie przyjął. Na sugestie wiceministra spraw zagranicznych Józefa Becka, by zmienił dotychczasowe metody działania, S. odpowiedział, że wyczerpał wszystkie środki prawne wobec Gdańska; takie samo zdanie zaprezentował m.in. 15 XI podczas poświęcenia sztandaru Związku Polskich Podoficerów Rezerwy w Gdańsku. Poparł koncepcję utworzenia Związku Strzeleckiego na terenie Wolnego Miasta, czemu jednak sprzeciwił się Beck. W lutym 1932 złożył ponownie podanie o dymisję, która tym razem została przyjęta. Dn. 28 II t.r. opuścił Gdańsk. Opublikował artykuły Stosunki polsko-gdańskie („Przegl. Polit.” T. 17: 1932 z. 5–6) oraz Dantzig, port de la Pologne („La Pologne et la Baltique. Conférence donée à la Bibliothèque Polonaise de Paris”, Paris 1931) oraz broszurę Dantzig et quelques aspects du problème germano-polonais (Paris 1932).

 

Po powrocie do Warszawy został S. w sierpniu 1932 jednym z trzech prezesów Rady Centralnego Związku Przemysłu Polskiego (tzw. Lewiatan); pełnił tę funkcję do września 1939. Od r. 1932 był również członkiem Rady Banku Polskiego, a od r. 1933 także Banku Handlowego. Sprawował też funkcję prezesa zarządu Tow. Ubezpieczeń «Generali-Port-Polonia» oraz członka rady nadzorczej Zakładów «Solvay». Był jednym z założycieli powstałej t.r. organizacji popierającej rozwój dróg jezdnych, Ligi Drogowej. W tym okresie zbliżył się do opozycji antysanacyjnej i m.in. poparł wysunięcie t.r. kandydatury Paderewskiego na urząd prezydenta RP. Wraz z Paderewskim i J. Curtiusem opublikował broszurę Polish Pomerania (Warsaw 1933), a samodzielnie broszurę German Designs on Pomerania (Tor. 1934, w jęz. francuskim, Paris 1934). Od 16 XII 1936 kierował Wydz. Morskim Zarządu Głównego Ligi Morskiej i Kolonialnej. W l. 1936–9 prowadził wykłady ze światowej organizacji obrotu pieniężnego i kredytu w studium dyplomatycznym na Wydz. Prawa UJK. Był zdecydowanym zwolennikiem liberalizmu gospodarczego i demokratycznego systemu rządów, krytykiem etatyzmu. W lutym 1937 wszedł do zarządu powołanego wtedy Stronnictwa Zachowawczego, lecz kiedy na jego zjeździe 12 XII t.r. przewagę zdobyli zwolennicy współpracy ze Stronnictwem Narodowym, ustąpił z niego i związał się z politykami Frontu Morges i Stronnictwa Pracy. Współpracował jednak także z rządem Felicjana Sławoja-Składkowskiego, w r. 1937 został m.in. członkiem powołanej przez Radę Ministrów komisji ds. oceny działalności sektora państwowego. Należał do jednej z warszawskich lóż wolnomularskich, Wielkiej Loży Narodowej Polski. Opublikował książki: Sprawa Gdańska (W. 1937), Handel zagraniczny w służbie gospodarstwa narodowego (W. 1939) i Dlaczego Polska nie może się dać odepchnąć od Bałtyku (wyd. 1, 2, W. 1939). Od marca 1939 działał z ramienia opozycji w Naczelnym Komitecie Pożyczki Obrony Przeciwlotniczej.

 

Po wybuchu drugiej wojny światowej przedostał się S. przez Rumunię do Francji, gdzie 5 X 1939 został mianowany podsekretarzem stanu w Prezydium Rządu RP Sikorskiego. Po częściowej reorganizacji rządu, 9 XII t.r., objął tekę ministra skarbu oraz przemysłu i handlu (odpowiednik dawnych Ministerstw: Przemysłu i Handlu, Rolnictwa, Reform Rolnych, Komunikacji oraz Poczt i Telegrafów). Uważany za zwolennika Sikorskiego, wszedł 8 V 1940 wraz z Zaleskim i Janem Stańczykiem do komisji rządowej, mającej ocenić odpowiedzialność za klęskę wrześniową byłych ministrów sanacyjnych i zdecydować o ich ewentualnej ewakuacji z Rumunii do Francji. Wobec klęski Francji przedostał się z prezydentem RP Władysławem Raczkiewiczem (17–21 VI t.r.) do Anglii na brytyjskim krążowniku «Arethusa». Po zablokowaniu w czerwcu zapasów złota Banku Polskiego o wartości ok. 87 mln dolarów przez rząd Państwa Francuskiego (Vichy) w Kayes w Sudanie Francuskim (obecnie Republika Mali), Raczkiewicz zażądał 11 VII t.r. dymisji S-a oraz ministra bez teki Stanisława Kota. Sprzeciwił się temu Sikorski, co doprowadziło z kolei do próby jego odwołania przez Raczkiewicza (tzw. kryzys lipcowy). Od 18 III 1941 przewodniczył S. Komitetowi Ekonomicznemu Rady Ministrów. W lipcu t.r. poparł rokowania i zawarcie 30 VII układu z ZSRR. Od 4 XI uczestniczył w pracach Polsko-Czechosłowackiego Komitetu Koordynacyjnego nad przygotowywanym i podpisanym 23 I 1942 układem konfederacji Polski i Czechosłowacji. Po kolejnej reorganizacji rządu został 5 VI t.r. ministrem skarbu. Od czerwca koordynował prace rządu nad planami gospodarczej odbudowy kraju. Nie mogąc liczyć na dochody z podatków, egzekwował polskie wierzytelności ulokowane za granicą. Uzyskał także od rządów Francji, Anglii, USA i ZSRR kredyty na korzystnych warunkach, co zapewniło rządowi płynność finansową. Po śmierci Sikorskiego wszedł 14 VII 1943 do rządu Stanisława Mikołajczyka, w którym objął stanowisko ministra bez teki. Dn. 21 VII t.r. został ministrem stanu ds. Bliskiego Wschodu z siedzibą w Kairze; funkcję tę wraz z przewodnictwem Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów sprawował do dymisji gabinetu 24 XI 1944. Niósł pomoc rządową Polakom na Bliskim i Środkowym Wschodzie, podróżując w tym celu do Bagdadu, Damaszku, Kuwejtu, Stambułu i Teheranu.

 

Po cofnięciu uznania rządowi RP przez USA i Wielką Brytanię, S. za namową Mikołajczyka przyjął 22 VIII 1945 nominację od prezydenta Krajowej Rady Narodowej Bolesława Bieruta na stanowisko ambasadora Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej w Wielkiej Brytanii (listy uwierzytelniające złożył 16 X t.r.); spotkało się to z krytyką polskiej opinii publicznej w kraju i na emigracji. S. skutecznie zabiegał o przyspieszenie powrotu do kraju żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych i zaopatrzenie ich przez rząd brytyjski w odprawy demobilizacyjne. Lojalny wobec władz w Warszawie, nie ukrywał jednak krytycznego stosunku do przemian w kraju, m.in. do nacjonalizacji przemysłu, a «sojusz» z ZSRR traktował jako tymczasowy. Zapewne z tego powodu został 19 IX 1946 odwołany. W obawie przed represjami w kraju pozostał na emigracji. Od maja 1950 współpracował z powołanym w Londynie przez Porozumienie Stronnictw Demokratycznych Polskim Narodowym Komitetem Demokratycznym.

 

Współcześni podkreślali fachowość S-a: «to typ „homo oeconomicus”. Przy swoich wielu nieprzeciętnych zaletach myśli przede wszystkim kategoriami ekonomicznymi» (M. Grabiński). «Był to człowiek wszechstronnie wykształcony, ze świetną znajomością języków, wielką kulturą umysłową, precyzyjnym myśleniu, ścisłym definiowaniu. Przy doskonałych formach towarzyskich cechował go pewien chłód, rozwaga, opanowanie» (Wierzbicki). S. zmarł 2 V 1951 w Londynie, gdzie został pochowany. Był odznaczony m.in. francuskim Orderem Legii Honorowej III kl. (1922), Krzyżem Komandorskim III kl. (1922) i II kl. (1926), Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą II kl. Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Korony Włoch I i II kl., Orderem Korony Rumunii I kl., jugosłowiańskim Orderem św. Sawy I kl., japońskim Orderem Wschodzącego Słońca I kl., belgijskim Orderem Korony I kl., austriackim Krzyżem I kl. Znaku Honoru i Zasługi oraz fińskim Orderem Białej Róży I kl.

 

W małżeństwie zawartym 15 X 1927 z Olgą Dunin miał S. syna Henryka (ur. 19 X 1928) i córkę Teresę (ur. 24 IX 1930), zamężną za Andrzejem Tarnowskim.

 

 

 

Album sterników państwa pol., s. 172–3 (fot.); Andrzejewski M., Ludzie Wolnego Miasta Gdańska (1920–1939). Informator biograficzny, Gd. 1997 (fot.); Enc. XX w.; Enc. gosp.; Encyklopedia historii Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1999 s. 57, 159, 429; Gazda Z., Słownik biograficzny ekonomistów polskich od XIII wieku do połowy wieku XX, Kielce 1998; Hass, Wolnomularze; Kto był kim w Drugiej RP?, (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Łoza, Rodziny pol., I 152, 154, 156; Ministrowie Polski Niepodległej 1918–1945, Szczecin 2001; Polska bibliografia morska 1919–1991, Gdynia 1994 III cz. 1, 1995 IV cz. 2; Słown. pol. tow. nauk., II cz. 1, 2; Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski; – Batowski H., Polska dyplomacja na obczyźnie 1939–1941, Kr. 1991; Bażyński Z., Władze RP na obczyźnie podczas II wojny światowej 1939–1945, Londyn 1994; Borkowski J., Rok 1920. Wojna polsko-radziecka we wspomnieniach i innych dokumentach, W. 1990; Bruski J. J., Petlurowcy, Kr. 2004; Buczek R., Stanisław Mikołajczyk, Toronto 1996 I; Dopierała B., Gdańska polityka Józefa Becka, P. 1967; Drozdowski M. M., Eugeniusz Kwiatkowski. Człowiek i dzieło, W. 1989; tenże, Władysław Raczkiewicz, W. 2002 II; Drzycimski A., Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1920–1933, Wr. 1978; Dubiel P., Kozak J., Polacy w II wojnie światowej. Kim byli i co robili, W. 2003; Duraczyński E., Między Londynem a Warszawą, W. 1986; tenże, Rząd Polski na uchodźstwie. Organizacja. Personalia. Polityka, W. 1993; Duraczyński E., Turkowski R., O Polsce na uchodźstwie, W. 1997; Dymarski M., Stosunki wewnętrzne wśród polskiego wychodźstwa politycznego i wojskowego we Francji i w Wielkiej Brytanii 1939–1945, Wr. 1999; Friszke A., Życie polityczne emigracji, W. 1999 s. 216; Hajduk B., Wolne Miasto Gdańsk w polityce celnej Polski 1922–1934, w: Historia dyplomacji polskiej X–XX w., Red. G. Labuda, W. Michowicz, W. 2002; Hist. dyplomacji pol., IV (fot.), V; Hałas M., Goście czy intruzi? Rząd polski na uchodźstwie wrzesień 1939 – lipiec 1943, W. 1996; Karpiński Z., Losy polskiego złota podczas drugiej wojny światowej, w: Najnowsze dzieje Polski. Materiały i studia, W. 1957 I 108, 110, 113, 115, 120; Kochański A., Polska 1944–1991. Informator historyczny, IV (w druku); Kofman J., Lewiatan a podstawowe zagadnienia ekonomiczno-społeczne Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1986; Komaniecki J., Po traktacie ryskim, W. 1971; tenże, Pokój polsko-radziecki 1921, W. 1985; Korpalska W., Władysław Eugeniusz Sikorski, Wr. 1988; Krasuski J., Tragiczna niepodległość. Polityka zagraniczna Polski w latach 1919–1945, P. 2000; Landau Z., Biuro i Rada Kartelowa „Lewiatana”. Geneza i zakres działania, „Studia Hist.” 1973 nr 4; Landau Z., Tomaszewski J., Gospodarka Polski międzywojennej, W. 1967–71 I–II; ciż, Kapitały obce w Polsce 1918–1939, W. 1964; ciż, W dobie inflacji 1918–1923, W. 1967; Mikos S., Działalność Komisariatu Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, W. 1971; tenże, Henryk Leon Strasburger (1887–1951), w: Działacze polscy i przedstawiciele RP w Wolnym Mieście Gdańsku, Gd. 1974 s. 250–9 (fot.); tenże, Polityka morska Henryka Strasburgera, komisarza generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku w latach 1924–1932, Uniw. Gdań., Zesz. Nauk. Wydz. Human. 1982, Hist., nr 12 s. 25–45; tenże, Wolne Miasto Gdańsk a Liga Narodów 1920–1939, Gd. 1979 (fot.); Organizacje gospodarcze w Polsce, Red. R. Berner, W. 1939 s. 16, 18–19 (fot.); Popiel K., Generał Sikorski w mojej pamięci, Londyn 1978; Przybylski H., Front Morges w okresie II Rzeczypospolitej, W. 1972; Pustkowska M., Za kulisami rządu polskiego na emigracji, W. 2000; Rutkowski T. P., Stanisław Kot 1885–1975. Biografia polityczna, W. 2000; Skrzypek A., Związek Bałtycki, W. 1972; Stodolny C., Inwentarz akt Komisarza Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Gdańsku 1919–1939, W. 1967; Traktat Ryski 1921 roku po 75 latach, Red. M. Wojciechowski, Tor. 1998; Wapiński R., Ignacy Paderewski, Wr. 1999; tenże, Władysław Sikorski, W. 1978; Winnicki Z., Rada Regencyjna Królestwa Polskiego i jej organy (1917–1918), Wr. 1991 s. 125; Wójcicki J., Wolne Miasto Gdańsk 1920–1939, W. 1976; – Biliński L., Wspomnienia i dokumenty, W. 1925 II; Diariusz i teki Jana Szembeka, Londyn 1972 III; Diariusz Stanisława Mikołajczyka, W. 2002; Dokumenty z dziejów polskiej polityki zagranicznej 1918–1939, W. 1989 I; Ivánka A., Wspomnienia skarbowca 1927–1945, W. 1964; Jędrzejewicz W., Wspomnienia, Wr. 1993 (fot.); Kuropieska J., Moja misja w Londynie. Wspomnienia z lat 1945–1947, W. 1981; Kwiatkowski E., Diariusz 1945–1947, Gd. 1988; Leitgeber B., Bez przesądów i lęku, Londyn 1979; Mękarski S., Zapiski z Rothesay 1940–1942, Londyn–Piotrków Trybunalski 2003; Młynarski F., Wspomnienia, W. 1971; O niepodległą i granice. Protokoły Komitetu Politycznego Rady Ministrów 1921–1926, Red. M. Jabłonowski, W. Janowski, W.–Pułtusk 2004; Protokoły posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, Kr. 1994–2006 I–VII; Rocznik Polskiego Przemysłu i Handlu, W. 1930 nr 11, 1934 nr 13, 1936 nr 12, 1938 nr 12; Steinhaus H., Wspomnienia i zapiski, Oprac. A. Zgorzelska, Wr. 2002; Układ Sikorski–Majski, Red. E. Duraczyński, W. 1990; Wachowiak S., Czasy, które przeżyłem. Wspomnienia z lat 1890–1939, W. 1983; Wierzbicki A., Wspomnienia i dokumenty (1977–1920), W. 1957 s. 311–12, 316, 320, 339, 405, 494, 534; tenże, Żywy Lewiatan, W. 2001; Wodzicki R., Wspomnienia: Gdańsk–Warszawa–Berlin 1928–1939, W. 1972; – „Bibliogr. Pol.” R. 17: 1918 nr 7–8; „Nowa Książka” R. 1: 1934, R. 2: 1935, R. 4: 1937, R. 5: 1938; – AAN: sygn. 13 k. 46, 54–5, 91–103, sygn. 271a (Bank Handl. w W.), sygn. 130 k. 16–17, 36–7 (Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa), sygn. 2388, 2480, 2657, 2659–2661, 2724, 2725 (MSZ); AP w Gd.: sygn. 108–110, 112–114, 116, 118, 121, 125, 136, 142, 155, 158, 160, 161, 166, 204, 287, 412, 530, 577, 711, 743, 749, 750, 759, 862, 895, 899, 915–917, 963 (Komisarz Generalny RP); MSZ w W.: Biuro Kadr i Szkolenia, teczka osobowa S-a. Informacja Zbigniewa Pustuły (dot. ojca).